‘De ambities zijn groot, maar de put is diep.'

Mogen onze ondernemers blij zijn met onze nieuwe regering De Wever I? Wat heeft het nieuwe regeerakkoord voor hen in petto?

Marc De Vos: ‘Ik hoop in eerste instantie dat deze regering net die onzekerheid voor een stuk heeft weggenomen. Er is een regeerakkoord dat naar Belgische maatstaven ambitieus en vrij concreet is. Hoe zal het uiteindelijk uitgevoerd worden? Dat is natuurlijk een andere vraag. De ambities zijn groot, maar de put is heel diep. Deze twee uitersten verbinden, zal zonder twijfel voor een permanente spanning binnen de regering zorgen. Dat moeten we dus nog even afwachten.

Maar ik vind dat we in grote lijnen tevreden mogen zijn met de nieuwe regering en haar regeerakkoord. En natuurlijk zijn er bedenkingen. Die heb ik ook. Zo had ik graag meer ambitie gezien op het vlak van fiscale hervorming, waar er nu vooral gefocust wordt op één symboolmaatregel (de meerwaardebelasting). Ik had ook meer ambitie verwacht rond groeibevorderende maatregelen. Een vereenvoudiging van de regelgeving bijvoorbeeld. In verhouding met andere thema’s is daar de ambitie te klein.’

Minister Diependaele, hoe evalueert u het federaal regeerakkoord? Een goede zaak voor onze ondernemers? 

Matthias Diependaele: ‘Ik ben het in grote lijnen met Marc eens. Het regeerakkoord toont ambitie. Maar tegelijkertijd moeten we ook beseffen dat het minstens twee legislaturen zal duren vooraleer de nodige federale hervormingen zijn doorgevoerd. Dat is zeker zo wat de budgettaire ingrepen betreft. De reden is simpel: we zagen al lange tijd problemen op ons afkomen, maar men heeft de moed niet getoond om meteen in te grijpen. En hoe korter uw tijd om alsnog in te grijpen, hoe steiler en moeilijker de helling wordt. De pensioenen zijn daar een mooi voorbeeld van. De Zweedse regering deed enkele ingrepen, zoals het opschuiven van de verplichte pensioenleeftijd, maar bijlange niet voldoende. Sindsdien is er op pensioenvlak helemaal niets meer gebeurd. En dan wordt het steeds moeilijker.

In alle eerlijkheid, ik maak me vooral zorgen over de Europese Unie. Ik druk het nu misschien wat straf uit, maar ik ben het gezeur en geklaag over Trump wat beu. We weten al veel langer dat we in Europa het heft vooral zelf in handen moeten nemen om terug competitief te zijn. De economische groei in de Verenigde Staten is al 25 jaar veel groter dan in Europa. We weten al jaren dat we overreguleren en dat de balans op dat vlak is doorgeslagen. Maar plots is Trump weer aan de macht en schieten we wakker. Ik hoop oprecht dat Europa nu razendsnel in actie schiet en volop inzet op administratieve vereenvoudiging en een nieuwe balans tussen ecologie en economie. Zoniet dreigen we beide te verliezen. We hebben heel hard ingezet op klimaatambities. Dat is een goede zaak. Maar we verloren uit het oog dat je deze ambities enkel kan bereiken met een economie die overeind blijft. Als we er niet in slagen om deze twee zaken recht te trekken, dan zie ik de toekomst van Europa eerder pessimistisch. Ik heb hoop en zie op dit moment wel de juiste signalen. Nu is het wachten op actie.’

Professor De Vos, hoe beoordeelt u het ondernemersklimaat in Vlaanderen binnen dat internationale speelveld? 

Marc De Vos: ‘Er zijn verschillende soorten ondernemers in Vlaanderen, van KMO’s tot grote internationale bedrijven. De Europese markt is al jarenlang open en toegankelijk voor iedereen onder dezelfde voorwaarden. Daar konden ook onze Vlaamse ondernemers mee van profiteren. Ik hoop oprecht dat Europa daar de komende jaren nog verder in gaat. Dat is voor mij één van de grote prioriteiten binnen de Europese Unie. Als dit gebeurt, zal het ondernemerschap in Vlaanderen alleen maar sterker worden.

Maar we moeten tegelijkertijd ook beseffen dat Europa niet altijd uitblinkt op vlak van snelheid en daadkracht én dat de wereld waarbinnen Europa zo succesvol moet zijn vijandig is. We hebben nu verschillende strategische tegenstanders tegelijkertijd: Rusland, China, de Verenigde Staten. Om overeind te blijven, moeten we als Europa één Europees blok vormen. En dan is de vraag: wat betekent dit voor een kleine open economie als België en voor de regio Vlaanderen binnen België? Als Europa zich ook zelf begint op te stellen als een grote strategische speler, dan is het een must om als klein stukje binnen dat grote Europa zeer proactief te zijn. We moeten ons durven te positioneren met de sectoren waar we vandaag sterk in zijn. Ik denk aan onze havens, maar ook aan technologie, biotech, chemie… Als we daarin slagen, dan kan er zeker opnieuw een golfslag komen voor toekomstige welvaart in Vlaanderen. Dit lijkt voor mij onze grootste prioriteit, naast het eigen huis op orde zetten uiteraard.’

Maar hoe kan Vlaanderen zich dan concreet positioneren binnen Europa?

Matthias Diependaele: ‘Marc spreekt over politiek op lange termijn en daar zijn we in alle eerlijkheid niet zo slecht in. Bovendien staat ons regeerakkoord vol van bepalingen die erop wijzen dat we wel degelijk willen wegen op het Europees beleid. We willen ons daar zeker voor inzetten. Ik geef graag een voorbeeld. Vlaanderen doet het heel goed op vlak van de chipindustrie. Twee jaar geleden kreeg Imec, een onafhankelijk onderzoekscentrum voor micro- en nano-elektronica in Leuven, de leiding in de European Chips Act. Zowel de Europese Unie als Vlaanderen investeerden elk 750 miljoen euro in dit project. Vanuit Leuven wordt nu het hele chipsbeleid binnen de Europese Unie uitgewerkt. Het heeft de intentie om 20% van de chipsproductie terug naar Europa te brengen. Nu zitten we op 6 à 8%.

Waarom vertel ik dit in het kader van politiek op langere termijn? Wel, de zaadjes hiervoor werden al geplant in de jaren tachtig. Ook het Vlaams Instituut voor Biotechnologie (VIB) is intussen al ruim 20 jaar oud. Wat biotechnologie betreft behoort Vlaanderen binnen Europa tot de top 5. Op vlak van chiptechnologie staan we op 1. We proberen met de Vlaamse regering echt in te zetten op lange termijn. En dat zorgt wel degelijk voor rendabiliteit en verdere groei naar de toekomst toe.

Vlaanderen heeft op dit moment twee grote opdrachten: het kader herstellen waarin ondernemers moeten werken en dan vooral de overregulering aanpakken én strategische keuzes maken. Waar willen we volop op inzetten? Innovatie, defensie, ruimtevaart…? Hoe kunnen we wegen op het Europees beleid om ook daar strategische keuzes bij te sturen?’

Hoe kan Vlaanderen de juiste balans vinden tussen vaak noodzakelijke regulering en toch voldoende ruimte om te ondernemen? 

Marc De Vos: ‘Europa heeft zichzelf verloren in overregulering en liet het innoveren te lang over aan de Amerikanen en het kopiëren aan de Chinezen. En nu zitten we met de gebakken peren. Europa wil de regulerings- en rapporteringslast voor bedrijven verminderen met 25%. Wel, als we dat nu eens verdubbelen in Vlaanderen? Ook het subsidiebeleid in Vlaanderen zou vereenvoudigd moeten worden. Net als sommige delen van de Vlaamse administratie. Wat technologie betreft: ik zie veel liever een Vlaamse ASML dan een Imec, waarmee ik bedoel dat het onze ambitie moet zijn om die kennis te vertalen in industriële productie en toegevoegde waarde.’

Het is vrij simpel: ondernemers hebben meer ruimte, mensen en kapitaal nodig om te kunnen ondernemen en minder regels. Daarin moet Vlaanderen investeren.’

Matthias Diependaele: ‘Dat volg ik. Minder regels, absoluut. Maar ik durf ook toe te geven dat dit niet altijd even gemakkelijk is. Het is een beetje zoals tandpasta terug in de tube duwen. Ik geef graag een voorbeeld. Enkele weken geleden vroeg Embuild, vroeger de Confederatie Bouw, plots om een aantal regels uit de voormalige vestigingswet terug in te voeren om het hoog aantal faillissementen tegen te gaan. We hadden in 2016 deze vereenvoudiging doorgevoerd. Het komt erop neer dat aannemers niet langer meer aan een lijst administratieve voorwaarden moeten voldoen of tal van opleidingen moeten volgen om een zaak te mogen starten. We hebben de vraag van Embuild geweigerd. Om maar te zeggen: sommige sectoren vragen echt wel om extra regelgeving.’

Hoe zit het met ons klimaatbeleid? Zijn we ook daarin ambitieus genoeg? En wat betekent dit voor onze ondernemers?

Marc De Vos: ‘De wereld van de European Green Deal bestaat niet meer, laten we daar alvast duidelijk over zijn. Als Europa blijft vasthouden aan deze deal, dan zou dit zelfmoord voor onze industrie betekenen. Niemand wordt er beter van. Ook het milieu niet. De industrie die omwille van deze deal uit Europa zou vertrekken, wordt echt niet minder vervuilend. Integendeel.

De Europese Unie zorgt voor zowat 5% van de emissies wereldwijd. We willen tegen 2050 klimaatneutraal zijn. Dit zal weinig tot niets betekenen voor de opwarming van onze aarde. We kunnen wel het verschil maken als we de technologie zouden kunnen ontwikkelen om die opwarming tegen te gaan en die dan uiteindelijk ook exporteren. Een Europa die daarvoor gaat, dat zou ik heel graag zien. Het zou onze ondernemers alleen maar ten goede komen. Dat sluit ook aan bij deze nieuwe periode waarin we Europese technologiekampioenen willen zien ontstaan.’

Hoe kunnen we onze ondernemers mee ondersteunen in dit verhaal? Wat kunnen zijn concreet doen? 

Matthias Diependaele: ‘Laten we het ondernemen vooral aan hen overlaten. Ik ga niet in hun plaats beslissen wat en hoe ze dan precies kunnen doen. Dat is niet mijn taak. Maar ik kan wel mee zorgen voor een omkadering. De context waarbinnen ze ondernemen zo gemakkelijk mogelijk maken. Administratie en regulering beperken bijvoorbeeld.

Van zodra hier nog maar iets nieuws ontstaat, beginnen we meteen te reguleren. Dat is het grote verschil met de Verenigde Staten. Ze nemen er sneller de bluts met de buil. Ze geven ruimte om te ontwikkelen, om dan pas achteraf te zien welke regulering nu echt noodzakelijk is. We kunnen daar zeker iets van leren.'

Welke raad zouden jullie persoonlijk aan onze ondernemers willen geven? 

Marc De Vos: ‘Ik heb niet de pretentie om mensen de les te lezen, maar in dit verhaal zou ik zeker zeggen: blijf gaan, meer dan ooit!’

Matthias Diependaele: ‘En vertrouw in jezelf. Neem het heft zelf in handen. Het heeft weinig zin om de oorzaken van onze problemen buiten ons te zoeken. We moeten vooral kijken wat we zelf kunnen doen. De beste ondernemers en de sterkste economieën tonen zich op het moment waarop het echt moeilijk gaat. Probeer de uitdagingen aan te pakken en ga ervoor. Op lange termijn zullen we er enkel op deze manier het sterkst uitkomen.’