‘We moeten ons dringend de vraag stellen hoe we als Europa onze positie in de wereld kunnen herstellen.’

Peter De Keyzer: ‘Ergens wel. Maar het haalt weinig uit om je elke dag opnieuw zorgen te maken. Het is niet moeilijk om de kranten vol te schrijven over Trump, de competitiviteit en het zogenaamde einde van Europa. Negatief nieuws verkoopt. Maar de voorpagina van de krant is geen reflectie van hoe de wereld eraan toe is. Hoe kunnen we onze positie in de wereld opnieuw herstellen? Laten we ons vooral die vraag stellen en minder focussen op wat misgaat in de wereld. In bed blijven liggen omdat Trump werd verkozen en de wereld zogezegd om zeep gaat, is zeker voor een ondernemer geen optie.

We mogen niet vergeten dat onze mensensoort al millennia lang de grootste problemen oplost. We zijn niet voor niets de gezondste en langstlevende generatie die hier ooit heeft geleefd. Onze voorouders stonden voor nog veel grotere problemen dan wij nu. Ook wij zullen hier door geraken. We hebben nood aan positieve verhalen. Aan ambitie en optimisme. Aan een blijvend geloof in ons eigen kunnen. Het doet me goed om te horen dat ook onze ondernemers met vertrouwen en een grote portie ondernemingszin aan 2025 zijn begonnen.’

Karel De Gucht: ‘Ik zou toch graag het verlies van onze zogenaamde concurrentiekracht wat willen relativeren. Dit moeten we namelijk in een bepaalde context situeren. Joe Biden, de voormalige president van de VS, voerde al een heel protectionistisch beleid waarbij hij met grote subisidies bedrijven heeft aangetrokken. Ook Belgische bedrijven trokken naar Amerika. Solvay bijvoorbeeld, omwille van 178 miljoen dollar subsidie. Een dergelijke scheefgetrokken concurrentiekracht is onaanvaardbaar. Maar we kunnen er zelf weinig tegen doen. En ja, Europa lijdt daaronder.

En toch wil ik wat ons land betreft enkele opmerkelijke zaken benadrukken. Het grootste probleem voor de Europese economie vandaag is de kostprijs van energie. Zolang we met Poetin nog min of meer door één deur konden, voerden we goedkope energie in en konden we onze eigen kerncentrales sluiten. Maar dan komt plots de oorlog met Oekraïne. Het blijft opmerkelijk dat België er toch in slaagde om twee kerncentrales opnieuw te activeren. Heel wat andere Europese landen, met Duitsland voorop, zijn daar niet in geslaagd. België toonde veerkracht.

Ook het geopolitieke is zo complex geworden. Tot enkele jaren geleden hadden we een min of meer georganiseerd handelssysteem, onder andere door de Washington Consensus die als doel had om economische groei en stabiliteit te bevorderen door markten te liberaliseren en overheidsinterventies te verminderen. Dit leidde tot een min of meer gezonde concurrentie wereldwijd. Sinds Trump worden deze beleidsaanbevelingen volledig in de wind geslagen. Moeilijk om als geciviliseerd continent hierin nog een plaats te veroveren. Het is gemakkelijk om Europa vanalles en nog wat te verwijten. Maar we hebben vandaat iets te veel niet in de hand.’

Karel De Gucht: ‘We moeten investeren in onze strategische onafhankelijkheid en ervoor zorgen dat we op korte termijn niet alleen een economische grootmacht blijven, maar ook een grootmacht worden op vlak van veiligheid en defensie bijvoorbeeld. Want we leven nu eenmaal in een situatie waar op langere termijn oorlogen niet meer uitgesloten zijn. Niet dat we hier binnenkort een Russische invasie zullen meemaken. Het grootste gevaar is de hybride oorlogsvoering.

Zo is China in staat om onze waterverdeling stil te leggen. Wat kunnen wij doen? Ervoor zorgen dat wij daar ook toe in staat zijn, want zo kunnen we de situatie terug stabiliseren. Net zoals de wereld ook op bepaalde vlakken stabiliseerde doordat niet één maar verschillende landen kernwapens hadden. Europa moet ook op vlak van die hybride oorlogsvoering duidelijke stappen zetten om de boel opnieuw te stabiliseren. Maar dat is niet eenvoudig, omdat dergelijke zaken bij unanimiteit besloten moeten worden. We zitten volop in een overgangsfase.’

Karel De Gucht: ‘We zien en horen opnieuw vooral grootspraak uit de mond van Trump. Ik vraag me echt af hoe lang hij daar nog mee wegkomt. Volgens mij loopt hij vroeg of laat tegen zijn eigen grenzen aan. Wat me wél verontrust, is het feit dat ook de Amerikaanse zakenwereld zich achter zijn ideeën schaart. Ze volgen bijna blindelings. Dat verontrust me enorm. De Verenigde Staten evolueren naar een soort van oligarchie. Hoe moeten wij daar als Europa op reageren? Ook al heb ik als Europees commissaris in het verleden acties ondernemen tegen China, toch denk ik nu dat wij in deze omstandigheden wél beter handel drijven met China. China heeft export nodig, wij ook. Als Amerika zich op handelsvlak steeds meer terugtrekt, dan kunnen China en Europa misschien wel iets voor elkaar betekenen. We gaan in elk geval een spannende tijd tegemoet waarin het economische, financiële en politieke enorm met elkaar verwezen zijn.’

Peter De Keyzer: ‘Niet over de hele lijn. Zo ben ik het er niet mee eens dat Donald Trump, die door meer dan de helft van de Amerikaanse bevolking werd verkozen, zomaar een tijdelijke gek is waar we geen rekening mee moeten houden en onze blik dan maar vooral richting China moeten richten. We mogen niet vergeten dat de VS ons twee keer zijn komen bevrijden. We hebben er acht decennia partnerschap met hen opzitten. We hadden zo goed als bijna een transatlantisch handels- en investeringsakkoord dat er onder Obama dan toch niet gekomen is.

Heel wat Amerikanen geloven, ook democraten, geloven dat de VS dankzij Trump een magneet kan worden voor investeerders, innovatie en kapitaal wereldwijd. Daar moeten wij heel erg rekening mee houden. Als Amerika dereguleert, moeten wij dat ook doen. Ursula Von der Leyen heeft vandaag aangekondigd dat enkele regelgevende zaken zullen afgebouwd worden. Dat is alleen maar positief.

Als de VS zich mercantieler opstellen en effectief zakelijke onderhandelingstechnieken gebruiken om landen in de pas te laten lopen, dan moeten wij ons ook zo gedragen. We moeten er vooral over waken dat we ons als Europa niet opzij laten duwen. En daarvoor moet Europa bepaalde zaken eenvoudiger maken. Als de muren rond Europa opgetrokken worden, moeten we vooral de muren of grenzen binnen Europa weghalen. Nationalistische hinderpalen houden dit tegen. Een gemiste kans.

We moeten focussen op lagere belastingen en minder regels. Alleen dan zullen we groeien en welvarender worden. Hoe meer regels, hoe minder economische groei. Als ik vandaag een buitenlandse investeerder zou zijn en ik hoor Trump beloven dat hij alle vergunningen op enkele maanden tijd in orde brengt als ik 1 miljard dollar in de VS investeer, terwijl dit hier soms jaren duurt… Tja, dan zou mijn keuze ook snel gemaakt zijn. Wij moeten daar op dezelfde manier op antwoorden. Doen we dat niet, dan gaan we het pleit verliezen.’

Peter De Keyzer: ‘De European Green Deal en de zogenaamde klimaatdoelstellingen werden ontwikkeld in tijden waarin de wereld één grote familie leek die elkaar begreep. We zouden allemaal samen de zaak oplossen. Niet dus. Een klimaatbeleid werkt enkel als de hele wereld mee wil. Dat is niet het geval. Europa begint nu pas te beseffen dat de regels die wij maken niet automatisch gevolgd worden door de rest. Trump wil de VS uit het akkoord van Parijs trekken. De wereld is veranderd. We hebben het niet meer voor het zeggen. Niet elk land zal automatisch onze regelgeving volgen omdat wij Europa zijn. We zijn groot en belangrijk, maar niet meer de belangrijkste. Als de rest van de wereld niet wil meedoen, schieten we onszelf met deze deal in de voeten. De Europese industrie kan het ook hierdoor erg moeilijk krijgen.’

Peter De Keyzer: ‘We hebben slimme mensen nodig om in dit verhaal iets te betekenen en die hebben we meer dan genoeg. Maar die slimme mensen moeten er ook in slagen om vlot en gemakkelijk bedrijven op te zetten waarme ze even vlot en gemakkelijk over onze grenzen heen kunnen groeien. Net dat is het probleem in Europa. We hebben geen gebrek aan knappe koppen of innovatie. Maar het is verdomd moeilijk om op een goed idee een bedrijf te bouwen en nog moeilijker om van dat bedrijf een bedrijf op wereldschaal te maken. Je kan als overheid plannen en strategieën in overvloed hebben, maar als je er niet voor zorgt dat er voldoende middelen zijn om die bedrijven alle kansen te geven, dan ben je er eigenlijk al aan voor de moeite. Doe als overheid ook dan een stap terug. Moedig privaat kapitaal aan om het ondernemerschap te steunen. Start je in de VS een een bedrijf, dan komt 90% van het startgeld van private kapitaalverschaffers. Zij nemen dan zonder twijfel een risico en moeten accepteren dat het soms fout kan gaan. Maar het ondernemerschap heeft een dergelijke risico-cultuur echt nodig. En veel minder regelgeving vanuit de overheid. Minder regels, gemakkelijker opstarten, sneller over de grenzen heen, om zo kampioenen te bouwen. Dat moeten we doen.’

Peter De Keyzer: ‘Wij zijn inderdaad een economie van breinwerkers. Reden te meer om taalmodellen als Chat GPT, Copilot en andere varianten volop te gebruiken. De stappen die je ook als ondernemer hiermee kan zetten zijn ongelofelijk. Je merkt onmiddellijk efficiëntiewinst. Teksten schrijven, strategieën ontwikkelen… De mogelijkheden zijn legio. En opnieuw, als je de eerste bent, ben je ook voor op je concurrenten. We moeten dit met z’n allen omarmen. Een andere keuze hebben we niet.

Probeer als ondernemer elke dag iets nieuw te ontdekken. Ook wij proberen bij ons op kantoor elke week een half uur in te plannen waarop alle collega’s hun ervaringen, tips en best practices rondom AI met elkaar delen. Zo willen we iedereen zo snel mogelijk zo slim mogelijk maken. We worden ook als economie rijker en productiever omdat we slimmer worden. Hoe meer we AI inzetten, hoe sneller onze economische groei groter zal zijn dan 1% procent. Daar geloof ik echt in.’

Peter De Keyzer: ‘Dat moeten we nog even afwachten. Ik denk nu vooral dat we als land opnieuw wat zekerheid en stabiliteit willen na een half jaar zonder regering. Hoe langer geen regering, hoe groter het overheidstekort. En we hebben al flink wat werk op dat vlak. We hebben meer dan ooit nood aan hervormingen en sanering. Het verleden bewijst dat er sneller werd hervormd bij grote externe druk. De devaluatie van de Belgische frank begin jaren tachtig bijvoorbeeld. Na 500 dagen onderhandelen was er plots op een week tijd een regering.

Ook wij hebben vandaag grote externe druk nodig om dingen te doen bewegen. Misschien hebben we wel een Trump nodig die ons ‘straft’ als we te weinig centen aan defensie besteden en bijvoorbeeld een strafheffing wil invoeren op Belgische producten die de VS binnen willen?

Ik vermoed dat we eerst door één of twee moeilijke jaren moeten. Op het einde van de legislatuur zullen dan enkele zaken versoepelen of worden er positievere maatregelen genomen. Maar ik hoop wel dat deze regering voor een wervend project op langere termijn zorgt. Niemand hervormt, saneert of betaalt graag belastingen, enkel en alleen om dat gat in de begroting te vullen. We moeten ergens naar uit kunnen kijken. Van welk project op langer termijn word ik warm? Waarvoor wil ik die grote inspanning wél leveren? Als we dat vooruitzicht hebben, kunnen we die extra pijn wel aan. Geef een perspectief op lange termijn. Dan is er volgens mij veel mogelijk.’

Karel De Gucht: ‘We hebben in onze land prachtige bedrijven en ondernemingen. Daar moeten we veel meer aandacht voor hebben. We moeten hen alle mogelijkheden geven om te ondernemen. En onze sterkes benutten. Iedereen kent het bedrijf Imec in Leuven, het meest geavanceerde bedrijf op vlak van chiptechnologie ter wereld. En toch staat er geen enkel bedrijf in ons land dat hier geld aan verdient. Neen, dat bedrijf staat net over de grens in Nederland. Een bedrijf met een gigantische beurswaarde. Hoe komt dat? Welke politieke inslag hebben we nodig om dergelijke bedrijven wel in ons land te behouden? Dat is de grote uitdaging voor onze nieuwe regering. Schrap maatregelen die er weinig tot niets toe doen. Stop met regeltjes die vooral ontmoedigend werken. Maak ruimte om te ondernemen en geef onze ondernemers rust op dat vlak. Het zal ons land en Europa alleen maar ten goede komen.’